प्रज्ञाया कःसिइ थ्यंकेत मिथ्या विश्वास बाधा

लोकबहादुर शाक्य

कां पत्याःया मू हा:
संसारय् सर्वश्रेष्ठ प्राणी धायेकाच्वंपिं मनू जुयां नं अप्वःसिनं थःगु कर्तव्य मसियाच्वंगु दुर्भाग्य धायेमाल। थीथी प्रकारया धर्म दु। थःथःगु धर्म तःधं धकाः नं धयाच्वन। सम्प्रदाय पतिकं द्यः नं दयाच्वन। छगः छ्यंनिसें झिंखुगः छ्यं दुपिं देवतापिं खनेदु। निगःनिसें द्वःछिगः मिखा दुपिं देवतापिं दु। निपानिसें द्वःछिपा ल्हाः दुपिं देवतापिं दु। तुयू, वँचुगु, वाउँगु, म्हासुगु वर्णपिं देवता खनेदु। सु द्यः तःधं धकाः नं थुइके फुगु मखु। दुःख मुक्त याइम्ह ज्ञान दाता छम्ह नं खंके मफु। छम्ह छम्ह द्यःया छगू छगू मन्त्र दयेकाः देवता साधना यायेगु विधि दयेकाः मनं विश्वास याकेगु कथं पूजा-आजा यानाः क्यनातःगु खनेदु। थुपिं द्यःपिं मध्येय् प्रत्यक्ष जुयाच्वंपिं मनोकामना पुरे याइपिं, सन्तान दयेकेत वरदान बीपिं, धन सम्पत्ति पुरे याइपिं, स्वर्गवास छ्वया बीपिं धयातःगु दु। द्यःपिंत विश्वास मयासे हेला याइपिंत रोग, शोक, भय आदि दण्ड जुइगु धयातल। थ्वया प्रमाणया निंतिं थीथी कथंया बाखं दयेकाः लोकयात विश्वास जुइकथं कनीगु जुयाच्वन। शंका याये मजिउ, आलोचना याये मजिउ धकाः अन्धविश्वासय् लाका तःगु खनेदु ।

असन्तोषया हुनि:
सम्प्रदायपतिकं छगू छगू पर्व दयेकाः पूजा, आजा, होम-यज्ञ आदिया सरजाम यानाः, ध्वजा-पताका मनोरञ्जन जुइक श्रृंगार यानाः, भक्तजन तथा गण्यमान्यपिं मुंकाः, प्याखं-म्येँ आदि प्रदर्शन यानाः, ध्यबा बियातःपिंपाखें भाषण याकाः, भ्वय् नकाः प्रशंसाया पात्र जुयाः क्यनीगु जुयाच्वन। थुज्वःथाय् जीवन सार जुइगु ज्ञानया उपदेश न्यने दइ मखु। ल्वापु यानाः ख्यानाः हालाः षडयन्त्र रचे यानाः नं मनूत मुंकाः शोभा जुइक क्यनीगु जुयाच्वन। थःगु धर्म तःधं यानाः मेगु धर्मयात हेला यानाः हुल्याहा जासुस छ्वयाः नं दबे याइगु जुयाच्वन। थुगु प्रकारं छगू संस्थां मेगु संस्थायात अपमान जुइकथं हालाः सना जुइपिं अवश्य नं शुद्ध जुइ मखुगुलिं सन्तोष यायेगु थाय् आःयात मदुनि ।

पुरोहितवादया लिधंसा:
तथाकथित आचार्यपिंसं धर्मया ख्वाःपाः पुयाः श्लोक दयेकाः इंचाया धार थःथाय् स्वकाः बाखं कनीपिं नं दयाच्वन। धर्म कर्मया फल भोगे यायेमालीगु ज्ञान हे मदयेक यःयःथे सना जुइगु यथार्थ धर्म मखु, ज्ञान मदयेक यःयःथे सना जूपिं अपराधी धायेमाल। श्लोक कथं कलाकारं सुन्दर मूर्ति निर्माण याइ। च्वमिपिंसं ध्यबा व नांया नितिं उपन्यास कथं पाय्छि जुइक व्याकरण, कोष साहित्य तर्क मिले यानाः इतिहास हे खः कथं बाखं दयेकाः सभा मण्डलय् न्यंकीगु जुयाच्वन। श्रोता वर्ग प्रसन्न जुयाः तारिफ यानाच्वनी। च्वमियात लुँया तक्मा नं बीगु जुल। पर्चा छापे यानाः इना बीगु नं जुल। दलालं नांया लोभं प्रोपगण्डा नं याइ। तथाकथित आचार्यं थःगु धुकू जायेकी। ज्या सना जूपिंसं लबः काइगु नं जुल। दांभरि जूम्हेसिनं ला ब्याज पुले म्वायेक व्यापार याइगु जुल। सुनानं कुंखिनेगु कुतः याःसा द्यः तम्वइ, निन्दा याःम्हेसिगु हि त्वनेफु धकाः ख्याइ। थन बिचाः याये माःगु खँ आलोचना मजुल धाःसा धर्मय् खिति थाना वइ, निर्मल जुइ मखु। तथाकथित आचार्यपिंसं स्वार्थया नितिं अनेक षडयन्त्र याइगु जुयाच्वन। उकिं धर्मया नामय् अनेक जालझेल याइपिं मदु धाये फइ मखु। थज्याःगु लकसयात पनाः सुधार यायेमाःगु ल्वःमंके मजिल। यथार्थ रुपं धर्म चित्त उत्पन्न यायेत आलोचकपिंत नं शान्त लकसं थुइकाः मनोभावना हीकाः न्ह्यज्याके फयेके माल ।

अल्प ज्ञानया लिच्वः ग्यानापु:
यथार्थ रुपं धर्म मथुइक अल्पज्ञ जुयाच्वंपिंत छलछाम यानाः सःसिउ धायेका च्वंपिंसं धर्मया नामय् कतिलाः ज्ञां कयाः जीवन हनाच्वंगु नं खने दयाच्वन। झारफुके बिवाई तन्त्रमन्त्रया आधार कयाः उपचार याइपिं न्हापांनिसें परम्पराया लिधंसाय् खने दयाच्वन। गनं ला म्वःम्वः जुइक क्यं वःपिं दु। गुलिं मतिकुराःतय्सं थः मयःपिंत बिते याना बिउ धकाः उपचारक यात इनाप याःगु नं खनेदु।
थौंकन्हय् विज्ञानया युगय् स्वास्थ्य क्षेत्रय् आपालं प्रगति जूगु प्रत्यक्ष खनेदु। फलस्वरुप न्हापा स्वयां मनूया सरदर आयु यक्व अप्वः जुइधुंकल। तर अझ नं प्रज्ञा मदुपिं अले अन्धभक्त जुयाच्वंपिं नं यक्व दयाच्वंगुलिं परम्परागत प्रचलनपाखें स्वानातःगु नं प्रत्यक्ष खनेदु। च्वय् न्ह्यथनागु बयानपाखें नं थ्व खँ प्रमाणित जूगु जुल ।

प्रत्येक ज्ञानया दैवीकरण:
समाजय् विद्यमान जुयाच्वंगु स्वनिगःया वज्रयान सम्प्रदायपाखे गम्भीर रुपं वाला स्वयेबलय् यथार्थ रुपं बुद्ध धर्मया अःखः ईश्वरवाद, जातपात, मद्यमांसया प्रचलन आपालं जुयाच्वन। खतु न्हापा शाह तथा राणाकालय् बुद्ध धर्म बांलाक प्रचार याये मजिउगु अवस्थाय् गुरुजुपिंसं स्वनिगःया ऐतिहासिक विहार बहिली पूजापाठ कर्मकाण्ड संस्कार यानाः नं बचे याना तल धायेमाःगु अवस्था नं दु। तर थौंकन्हय् ई हिलेधुंकल। राज्यया शासन एकतन्त्रीपाखें प्रजातन्त्र, आः ला लोकतन्त्र गणतन्त्र जुयाच्वंगु बांलाःगु प्रगति जुल धाःसां व्यवहारय् छ्यले मफयाः नाजुक अवस्था नं जुयाच्वन। न्ह्यागु धर्मय् नं यथार्थ रुपं धर्म थुइकेगु निंतिं थःथःगु पह नं दीक्षा कायेगु प्रचलनया तातुना धइगु शिक्षा ग्रहण यायेगु खः। उपमाकथं वज्रयान सम्प्रदायया चक्रसंबरया दीक्षा जुयाच्वन। थ्वया तरिका प्रगतिशील खनेदु। मस्तय्त वर्णमाला ध्वाथुइकेगु नितिं 'खरायो ख' धकाः ब्वंकेगुया लक्ष्य धइगु खराचा क्यनाः ख याकनं वयेकेगु ग्यसुलाःगु उपाय जुल। थ्व हे तरिकां वज्रयान दीक्षाया मू धर्म दर्शन धइगु सप्तत्रिंशत सम्बोधि पाक्षिका जुयाच्वन। थ्व दर्शन थुइकेगु नितिं चक्रसंबर वज्रवाराही छम्ह व मेपिं ३६ म्ह संवरत सिर्जना यानातःगु जुयाच्वन। थ्वया प्रगतिशील पलाः धइगु छगू छगू दर्शनया छम्ह छम्ह द्यः सिर्जना यानाः वर्णमाला कथं सप्तत्रिंसत सम्बोधि पाक्षिका (स्मृत्युपस्थान-४, सम्प्रहाण-४, ऋद्धिपाद-४, इन्द्रिय-५, वल-५, बोध्यङ्ग-७, आर्यषाङ्गिक मार्ग-८) दर्शन ध्वाथुइकाः व्यवहारय् छ्यलेत ३९ म्ह द्यःपिं सिर्जना यानातःगु अतिकं च्वछायेबहः जू। तर थौंकन्हय् अप्वःसिनं द्यःपिं पूजा जक यानाः नसात्वँसाय् आशक्त जुयाः उकिया दर्शन मथुइकाच्वन। ३९ म्ह द्यःपिं परिकल्पित प्रज्ञा मूर्ति जक जूगुलिं अनीश्वरवाद प्रमाणित जुयाच्वंगु स्पष्ट खनेदु। उकिं थ्व विषयस स्वापू दुपिं पदाधिकारीपिंसं वाः चायेकाः विहार बहीया धर्मक्रमय् अले दीक्षा बीबलय् सप्तत्रिंसत सम्बोधि पाक्षिका धर्म-दर्शन थुइकाः थुइके बियाः न्ह्यज्यायेगु ईया माग जुयाच्वन ।

(सन्दर्भ सफू: बौद्ध ऋषि महाप्रज्ञाकृत परमार्थ ज्ञानदर्शन, अनुवादक भिक्षु विशुद्धानन्द 'प्राणपुत्र')

More Stories Like this