विश्व मानव धर्म

डी.आर. शाक्य 'ऋषि'

थौं हलिमय् गुलिखे धर्म धकाः खने दयाच्वंगु धर्म सम्प्रदायतय्सं थःथःगु कथं हे धर्म प्रचार यानाच्वंगु दु। उकी मध्ये अप्वः धइथें खने दयाच्वंगु क्रिश्चियन, ईश्लाम, बौद्ध, हिन्दू धर्म खःसा थ्व बाहेक नं मेमेगु धर्म सम्प्रदायत सिख, जैन, कम्फुसियस, ताओ, सिन्तु, बोन आदि चिचीधंगु धर्म नं उलि हे खनेदु। तर थुपिं गुलि नं धर्म सम्प्रदायत दु थुपिं सुनां, गबलय्, गथे पलिस्था यात धइगु खँय् छकः विचाः याना स्वयेबलय् दकलय् न्हापां ला छुं सम्प्रदायया नामं मजुसें मात्र धर्मया नामय् मानव सभ्यताया विकास नापं कथहं जुयावःगु खनेदु। धाथें धायेमाल धाःसा थज्याःगु धर्मया उत्पत्ति शुरु शुरुया इलय् सीमित मनूतय्गु स्वार्थ पूवंकेत जक जूगु खः थें ताः। चाहे व न्ह्यागु हे ल्याखं पलिस्था जूगु धर्म छाय् मजुइमा उकियात धर्म हे धया वयाच्वंगु दु। थौं थज्याःगु धर्मया विकासं हलिमय् थीथी कथंया धर्म सम्प्रदायत खने दयाच्वंगु खः। थुपिं थीथी कथंया धर्म सम्प्रदायतय्गु उत्पत्ति नं थःथःगु कथं हे जुयाच्वंगु दु। गथेकि क्रिश्चियन धर्म (इशाई)या विशेष प्रचार युरोप अमेरिकाय् जुलसा थुगु धर्मया प्रवर्तक जिसस क्राइष्ट खः। क्राइष्टया जन्म थौं स्वयां २०११ दँ न्ह्यः जेरुसलमय् जूगु खः। अथेहे इश्लाम धर्मया उत्पत्ति अरबपाखे जुलसा थुगु धर्मया प्रवर्तक हजरत मोहम्मद खः। मुहम्मदया जन्म थ्यंमथ्यं १५०० दँ न्ह्यः मक्का मदिनाय् जुल। अथेहे बुद्ध धर्मया जन्म नं भारतया गया धाःगु थासय् जूगु खःसा थुगु धर्मया प्रवर्तक तथागत बुद्ध खः। थुम्ह तथागतया जन्म पश्चिम नेपाःया रुपन्देही जिल्लाया लुम्बिनी गामय् जूगु खः। अथेहे हिन्दू धर्मया जन्म नं भारतय् जूगु खः। तर थुगु धर्मया प्रवर्तकपिं तःम्हमछि दुगु कारणं थुम्ह हे मू प्रवर्तक धकाः इंगित यानाः धाये मफइगु स्थिति दु। थुगु धर्मया उत्पत्ति नं तःगू मछि युग सत्य युग, त्रेता युग, द्वापर युग, कलि युग धकाः क्यनातःगुलिं थ्व विषयय् नं अथेहे धाये मफइगु जुयाच्वन। तर खँ न्ह्यागु हे जूसां नं थुपिं गुलि नं धर्म सम्प्रदायत दु व थःथःगु कथंया मान्यता, सिद्धान्त कथं हे वनाच्वंगु दु। अथे जूसां नं बुद्ध धर्म छगू बाहेक फुक्कं धर्म सम्प्रदायतय्गु मान्यता, सिद्धान्त नं छगू हे धइथें खनेदु। गुगु धर्मया मूखँ हे 'मोक्ष' प्राप्ति खः। गथे इशाइ धर्मया कथं मनूया मृत्यु पश्चात परमेश्वरया शरणय् वनेगु खः। उकिं प्रभू यशू परमेश्वरया दूत जुयाः धर्तीइ वःगु धाइ। अथेहे मुश्लिम मान्यता कथं नं मनूया मृत्यु पश्चात अल्लाह वा खुदाया थासय् वनेगु खः। उकिं नं मोहम्मद पैगाम (बुखँ) ज्वनावःगु खः धाइ। अथेहे हिन्दू धर्मया धापू कथं नं मनूया मृत्यु पश्चात बैकुण्ठ बास यायेगु खः। उकि नं राम, कृष्ण थेंजाःपिं युगपुरुषपिं विष्णुया अवतार कथं वःगु खः धाइसा मेमेगु गुलिखे धर्म सम्प्रदायतय्सं नं उकथं हे विश्वास याइगु मखा जुइ। तर थौं हलिमय् थुलिमछि धर्म सम्प्रदायतय्गु मू आज्जु छगू हे धइगु जुयाच्वंसां बुद्ध धर्मया आज्जुनाप धाःसा सर्गः व पाःताः थें पानाच्वंगु दु ।

वास्तवय् तथागत बुद्ध बुद्ध धर्मया प्रवर्तक खःसां नं बुद्ध सुं ईश्वर, परमेश्वर, अल्लाह, खुदा वा विष्णुया दूत, अवतार धाःसा मखु। वसपोल थ्व धर्तीया महामानव जुयाः वःगु जक खः। अथेहे मनूया मृत्यु पश्चात परमेश्वर, अल्लाह वा बैकुण्ठ वनीगु विश्वास थुगु धर्मय् मदु। बरु मनूतय्गु मृत्यु पश्चात थःथःगु कर्म कथं हे छु छु जन्म जुइमाःगु खः वहे कथं जुइगु खँय् जक विश्वास यानाच्वंगु दु। अथेहे सुं नं मनू जन्मं ब्राम्हण मजुइगु व जन्मं चण्डालं मजुइगु, कर्मं हे ब्राम्हण जुइगु व कर्मं हे चण्डाल जुइगु खँ नं थुकी धयातःगु दु। अथेहे मनूया सुख, दुःख सुं व्यक्ति वा ईश्वरया ल्हातिइ मखु, व खँ नं मनूया कर्म अनुसारं जुइ। उकिं थःगु निंतिं थः हे नाथ खः मेपिं सुं नं मखु। थःगु दीप (मत) थः हे जुइमाः धइगु खँ बुद्ध धर्मय् धयातःगु दुसा मेमेगु धर्मय् जिगु शरणय् वा, छिमिगु फुक्कं पाप नाश याना बी धयातःगु दु। भगवत गीताया छगू श्लोक थथे दु:
सर्वधर्मान् परित्यज्य मामेर्क शरणं बज्र।
अहं त्वाः सर्वपापेभ्य मोक्षायेष्यामि मा शुत्र।।६६।।
(अर्थ: फुक्क धर्म त्वःताः केवल जिगु शरणय् वा। जिं छिमित फुक्क पापं मुक्त याना बी। शोक यायेमते।)
अथेहे क्रिश्चियन धर्मय् नं थःगु धर्म बाहेक मेगु धर्मयात छगू कथं शैतानया रुपय् कयातःगु दु। इश्लाम धर्मं ला झन मेमेगु धर्मयात शत्रु थें भाःपियाच्वंगु दु। उकिं उगु धर्मय् जिहाद धकाः हिंसा कर्म यानाः थःगु थासं ख्याना छ्वइगु चलन दु। थुज्वःगु कथंया धर्मयात थःथःगु सम्प्रदायपाखें नं मानव धर्म हे धयाच्वंगु दु। वास्तवय् थज्याःगु खँ नं थौंया राजनीतिक दलतय्गु खँ थें हे जक जुयाच्वन। इमिसं नं न्ह्याक्व हे बेइमानी याःसां वा छगू निगू भिंगु ज्या याःसां नं जनताया लागिं धायेगु चलन दु। उकिं थुकिया उत्पत्ति नं अथेहे जक खनेदु। तर थुपिं खँ त्वःताः पलख मानवतावादी दृष्टिकोणं स्वयेबलय् थ्व निगुलिं विषयय् चेतनाया खँ खः। स्वयेबलय् थुगु विषय सामान्य थें जूसां थुकियात मखुकथं छ्यल धायेव देय् ध्वगिक्क स्यनीगु नं जुयाच्वन। खः कथं छ्यला वन धाःसा देय् भिना वइगु नं जुयाच्वन। उकिं थ्व विषय नं छगू कथं संवेदनशील विषय जुयाच्वन। आखिरय् थ्व विषय न्ह्यागु ल्याखं पलिस्था जूसां तबि थ्व निगुलिं विषय हलिमय् मानवतावादी ज्याखँया निंतिं उलि हे महत्वपूर्ण खः ।

थ्व हलिमय् शुरु शुरुया इलय् धर्म स्थापना छगू हे मान्यतां जुल। उकिं लिपा धर्मया कथं हे विकास जुयाः कालान्तरय् यक्व हे युग पुरुषपिं नं पिहां वल। इमिसं नं थःथःगु कथं खँ तयावन। उकी मध्ये नं गुलिं खँ समय सापेक्ष मजुयाः तनावन। गुलिं खँय् हिउपाः नं वल। आखिरय् छगू हे धर्म सम्प्रदाय दुनेया यथार्थ छु खः ले सा? अले थ्व धर्म सुयागु लागिं खः ले धइगु विषयय् फुक्क सम्प्रदायतय्सं मानवतावादी ज्याया लागिं खः धयाच्वंगु दु। थुगु हे खँय् चिन्तन यायेमाःगु खनेदु ।

थौं स्वयां २५०० दँ न्ह्यः झीगु हे नेपाः देय्या पश्चिमय् (तराई) रुपन्देही जिल्लाया लुम्बिनी ग्रामय् सिद्धार्थया जन्म जुल। थुम्ह हे युग पुरुष ३५ दँया ल्याय्म्ह अवस्थाय् बुद्ध जुयाबिज्यातसा बुद्ध जुयाः स्वला लिपा थम्हं लुइकागु ज्ञान बाराणसी, मृगदावनय् थः नापं तपश्याय् च्वंपिं पञ्च भलादमिपिंत इनाबिल (धर्मचक्र प्रवर्तन)। उकिं लिपा थाय्थासय् बहुजन हिताय सुखया लागिं धर्म न्ह्याना हे वन। गुकिं यानाः उबलय्या मेमेगु धर्मया धर्माधिपति जुयाच्वंपिं, धर्मया सेनापति जुयाच्वंपिं ब्राम्हण ऋषिमुनि वा तीर्थंकरपिं समेत बुद्ध धर्म व संघया शरणय् वनसा उकी मध्ये उर्वेलकाश्य, नदीकाश्य, गयाकाश्य थेंज्याःपिं द्वलंद्वः शिष्य दुपिं परिब्राजकपिं व सञ्जयपरिब्राजकया नं मू शिष्य जुयाच्वंपिं उपतिस्स व कोलित (बुद्धया अग्रज श्रावक भिक्षु सारिपुत्र व भिक्षु मोदगल्यायन)या नापं यक्व हे शिष्यपिं बुद्ध शासनय् दुहां वल। उकथं बुद्ध धर्म छगू विशुद्ध स्वतन्त्रगु मानवतावादी धर्म जुया बिउगुलिं जुजुंनिसें कयाः निच चाण्डाल धाःपिं मनू तकं उलि हे ल्याखं बुद्ध धर्मया शरणय् वनाच्वन। उकिं यानाः सदिंनिसें हे लिकुनाच्वंगु अमानवतावादी वा मिथ्या धर्मय् खुसिबाः थें चाला वनसा गुलिं मनूतय्सं स्वतस्फूर्त, स्वतन्त्र रुपं मानव धर्म स्वीकार याना काल। थुगु रुपं बुद्ध धर्मय् छाय् मेमेगु धर्मया धर्माधिपति, धर्म सेनापति जुयाच्वंपिं मनूत तकं नं शरणागत जुल धइगु खँय् बिचाः याना स्वयेबलय् गबलय् तथागतं बोधि सिमाक्वय् च्वनाः बुद्धत्व लाभ यानाबिज्यात उबलय् थुगु खँ उद्गार यानाबिज्यात:
'अविज्या विहता, विज्या उप्पन्ना।'
तमो बिहतो, अलोको उप्पन्नो।
अपरुता अमतस्स द्वारा।।'
(अर्थ: असत्य (अविधा) नष्ट जुल, सत्य (विधा) उत्पन्न जुल। अन्धकार (खिउँ) नष्ट जुल, प्रकाश (जः) उत्पन्न जुल। अमृतया लुखाद्वाः चाल। (जन्म, मरणं मुक्तगु निर्माण गति प्राप्त जुल।) बुद्धत्व प्राप्ति लिपा बुद्धं थुगु खँ उद्गार यानाबिज्यातसा बैदिक ऋषिमुनिपिंसं नं थज्याःगु बैदिक मन्त्र उद्गार जुल।
'असतो मा सदगमय'
तमसो मा जोतिर्गमय।
'मृत्यु मा अमृतम् गमय'
(अर्थ: जितः असत्यया लं सत्यया लँय् थ्यंका बिउ। जितः खिउँ थासं तुयू जलय् यंका बिउ। जितः मृत्युया थासं अमृतया थासय् यंकाबिउ।)

थुगु मन्त्रं छु खँ सीदु धाःसा उबलय् बुद्धं धाथें हे सत्य खँ लुइकाबिज्याःगु खः। अन्धकार नष्ट यानाबिज्याःगु नापं जन्म मरणं मुक्त जुयाः अमृत पद लानाबिज्याःगुलिं तथागतं थुगु खँ उद्गार यानाबिज्याःगु खनाः मेमेगु धर्मया धर्माधिपति नं उगु फल लाभया निंतिं बुद्ध धर्मय् शरणागत जुल। गुकिं यानाः थुपिं नं क्लेशं मुक्त जुया अमृतया लुखाद्वाः चायेकाः जीवन मरणं मुक्त जूगु परम शान्तिया मार्ग निर्वाण गति प्राप्त याना काल। उकिं थ्व धर्म छगू दुःखं मुक्ति व मानवतावादी धर्म खः धकाः थुइका कायेफःसा हानं थुकियात विश्व मानव धर्मया रुपय् नं थुइका कायेफु। बुद्ध धर्मया मानवतावादी शिक्षायात थौं मेमेगु धर्मया ज्याझ्वलं बुलुहुँ मानवतावादी जुयाः न्ह्याना वयाच्वंगु नं खनेदु। उकिं थौंया हलिमय् न्ह्यागु हे धर्म सम्प्रदाय जूसां सम्प्रदाय बिहिन जुयाः मानवीय ज्या हे विश्व मानव धर्म खः धकाः थुइका कायेफु ।

More Stories Like this